🌻 mühim kişiler 🌻

Blaise Pascal, Muhammed İkbal, Emanuel Swedenborg, Albert Schweitzer, Erich Fromm, Jean-Jacques Rousseau, Fyodor Dostoyevski  》

🌻🌍🌸🌼🐞🌹☘⚘🌺⭐🌻☀️🍃🌿🍀🌷

🍀 Blaise Pascal (1623-1662), Fransız matematikçi, fizikçi, filozof ve ilahiyatçı olarak 17. yüzyıl Avrupa'sının en zengin düşünsel figürlerinden biridir. Matematik ve fizik alanında genç yaşta gerçekleştirdiği önemli keşiflerin ardından, ilahiyat ve felsefeye yönelerek insanın varoluşsal ve dini meselelerine odaklanmıştır. Pascal, insanın evrendeki konumunu, Tanrı’yı arayışını ve akıl ile inanç arasındaki dengeyi irdelemiş, bunu yaparken edebi derinliğe sahip fikirler üretmiştir. İşte hayatı, eserleri, ana fikirleri ve 30 unutulmaz sözü, ayrıca düşünsel benzerlikler taşıyan altı önemli figür:

---

### Hayatı ve Düşünsel Yolculuğu

Pascal, 1623 yılında Fransa’nın Clermont-Ferrand kentinde dünyaya geldi. Çok küçük yaşta matematiğe ilgi duymaya başlamış ve henüz 16 yaşında konikler üzerindeki ünlü “Pascal Teoremi”ni formüle etmiştir. Daha sonra, hidrostatik basınç üzerine yaptığı deneyler ve Pascal Yasası’nı geliştirmesiyle fizik alanında da kendini kanıtlamıştır. Ancak 1654 yılında geçirdiği ruhani bir deneyim, Pascal’ın hayatında bir dönüm noktası olmuş; dini konulara, özellikle de Hristiyanlık ve Tanrı’nın varlığına yoğunlaşmasına yol açmıştır. Bu içsel dönüşümün ardından yazdığı en ünlü eseri *Pensées (Düşünceler)*, insanın inanç, ahlak ve varoluş meseleleri üzerine derin bir tefekkür sunar.

### Eserleri ve Ana Fikirleri

1. **Düşünceler (Pensées)** - 1670: Pascal’ın ölümünden sonra yayımlanan bu eser, Hristiyanlık inancını savunan bir apolojidir. “Pascal’ın Bahsi” olarak bilinen ünlü argüman, insanın Tanrı’nın varlığı üzerine risk almasının gerekliliğini vurgular. Akıl ile inancın çatışmasını yansıtan bu eser, insanın sınırlı aklıyla sonsuz olanı kavrama çabası üzerine odaklanır.

2. **Pascal'ın Mektupları (Les Provinciales)** - 1657: Jansenizm akımını savunan Pascal, bu mektuplarda dini ve ahlaki eleştirilerini dile getirir. Dönemin Cizvit rahiplerinin doktrinlerini eleştirerek, dinî erdemleri ve samimiyeti savunur. Eser, ahlak ve dini samimiyetin savunusunu yaparken, Katolik Kilisesi'nin hatalarına dikkat çeker.

3. **Pascal’ın Bahsi**: *Pensées* içinde yer alan bu düşünce, insanın Tanrı’ya inanarak daha az risk aldığını ve Tanrı’nın varlığını varsayarak yaşamın daha anlamlı hale geldiğini savunur. Bu fikir, Pascal’ın insan aklını sınırlı gören felsefi yaklaşımının bir özeti olarak düşünülebilir.

4. **Vacuum**: Bilime katkı sağlayan Pascal, atmosfer basıncı ve boşluk (vakum) kavramları üzerine deneyler yaparak fiziğe büyük bir miras bırakmıştır. Bilim ve dini derinliğin iç içe geçtiği bu anlayış, onun dindarlıkla bilimi birleştirme çabasını gösterir.

### Ana Temalar ve Kavramlar

Pascal’ın düşünce dünyasında öne çıkan bazı ana kavramlar ve temalar şunlardır:

- **Tanrı ve İnanç:** Pascal, insan aklının sınırlarının farkındadır ve inancın önemini vurgular.

- **İnsan Doğasının İkiliği:** Ona göre insan hem yüce, hem de düşkün bir varlıktır; “düşünen bir kamış” olarak evrende yer alır.

- **Bilinemezlik ve Akıl:** Pascal, aklın gücüne inanırken, onun sınırlı olduğu ve Tanrı'nın varlığını bilemeyeceğimizi savunur.

- **Pascal’ın Bahsi:** İnsan, Tanrı’ya inandığında kaybetmez; ancak inanmaması durumunda sonsuz bir kayıp riskiyle karşı karşıyadır.

- **Boşluk Korkusu:** Pascal’ın fiziğe katkıları, doğadaki boşluğun insanı nasıl bir korkuya sürüklediğini gösterir.

  

### 30 Unutulmaz Sözü

1. **"İnsanın büyüklüğü, düşünebilmesindedir."** - *Pensées*, 1670

2. **"Kalbin, mantığın bilmediği nedenleri vardır."** - *Pensées*, 1670

3. **"İnsan bir kamıştır; doğanın en zayıf varlığıdır, fakat düşünen bir kamış."** - *Pensées*, 1670

4. **"Tanrı ya vardır ya yoktur; ama inanmak mantıklı bir bahistir."** - *Pensées*, 1670

5. **"Boşluk korkusu vardır; bu, Tanrı’ya yönelir."** - *Pensées*, 1670

6. **"İnanç, Tanrı’yı kalpte bulur; akılla değil."** - *Pensées*, 1670

7. **"İnsan kendini ancak acizlik içinde tanır."** - *Pensées*, 1670

8. **"Düşüncelerimizi dolduran boşluklardır."** - *Pensées*, 1670

9. **"İnsanın mutlak gerçekliğe ulaşamaması, acı vericidir."** - *Pensées*, 1670

10. **"Kendini bilmek, insanın en büyük erdemidir."** - *Pensées*, 1670

11. **"Aklın sınırlarını tanıyanlar bilge kişilerdir."** - *Pensées*, 1670

12. **"Gerçek mutluluk yalnız Tanrı’da bulunur."** - *Pensées*, 1670

13. **"Yüksek akıl, yüksek inançla buluşur."** - *Pensées*, 1670

14. **"İnsan, sınırlıdır ve bunu kabul etmelidir."** - *Pensées*, 1670

15. **"Her şey kaybolur; Tanrı ile kalır."** - *Pensées*, 1670

16. **"Sonsuzluk karşısında insan bir hiçtir."** - *Pensées*, 1670

17. **"İnsanın tüm acısı, kendi varlığını tanımamaktan gelir."** - *Pensées*, 1670

18. **"Gurur, insanın en büyük düşmanıdır."** - *Pensées*, 1670

19. **"Tanrı’yı tanımak için önce kendimizi tanımalıyız."** - *Pensées*, 1670

20. **"Akıl bizi belli sınırlara kadar götürür; sonra inanç başlar."** - *Pensées*, 1670

21. **"Tanrı, insanın içindeki boşluğu doldurur."** - *Pensées*, 1670

22. **"Doğa bize Tanrı’nın eseridir."** - *Pensées*, 1670

23. **"İnsan, gururu ile kendini küçük düşürür."** - *Pensées*, 1670

24. **"Kendi kendini tanımak, insanın ilk görevidir."** - *Pensées*, 1670

25. **"Tanrı’nın sessizliği, insanın en büyük korkusudur."** - *Pensées*, 1670

26. **"Bilginin son noktası, kendimizi bilemememizdir."** - *Pensées*, 1670

27. **"Dünyanın güzelliği, Tanrı’nın delilidir."** - *Pensées*, 1670

28. **"Gerçek bilgi, Tanrı’nın varlığını kabul etmekle başlar."** - *Pensées*, 1670

29. **"Akıl, Tanrı’ya giden yolda ilk adımdır."** - *Pensées*, 1670

30. **"Doğa, insanı Tanrı’ya çağırır."** - *Pensées*, 1670

### Pascal ile Benzer Felsefi Figürler

1. **René Descartes** (1596-1650): Pascal gibi Fransız düşünür ve bilim insanıdır. "Düşünüyorum, öyleyse varım" sözüyle akılcılığın temellerini atmış ve insanın bilgiye akıl yoluyla ulaşabileceğini savunmuştur.

2. **Immanuel Kant** (1724-1804): Pascal gibi insan aklının sınırlarını tanıyan Kant, bilgi ve ahlak konularında derin araştırmalar yapmış, ahlak felsefesine özgün katkılarda bulunmuştur.

3. **Saint Augustine** (354-430): Pascal gibi dini tefekkür ve felsefeye yönelmiş olan Augustine, Hristiyanlık felsefesinin en önemli isimlerinden biridir. *İtiraflar* ve *Tanrı’nın Şehri* gibi eserleriyle, insanın Tanrı arayışı, içsel huzur ve ahlak üzerine derinlemesine düşünmüştür. Augustinus'un “İnan ki anlayasın” ifadesi, Pascal’ın da inanç ve akıl arasındaki dengeyi vurgulayan yaklaşımına oldukça yakındır.

4. **Michel de Montaigne** (1533-1592): Montaigne, insan doğasını, akıl ve inanç çatışmasını irdeleyen denemeleriyle tanınır. Pascal gibi, insanın zaaflarını ve içsel çelişkilerini ele alır. *Denemeler* adlı eseri, bireysel gözlem ve tefekkürle insanın kendini anlama çabasını destekleyen, derin bir bakış sunar.

5. **Søren Kierkegaard** (1813-1855): Danimarkalı düşünür Kierkegaard, Pascal gibi varoluşsal meselelerle ilgilenmiş, inanç ve akıl arasındaki gerilimi vurgulamıştır. *Korku ve Titreme* gibi eserlerinde, bireyin Tanrı’yla olan ilişkisini içsel bir varoluş krizi olarak ele alır. Pascal’ın bahsi gibi, insanın Tanrı’ya duyduğu ihtiyacı savunur.

6. **John Locke** (1632-1704): Locke, akılcılığa olan inancıyla bilinir ve Pascal gibi insan aklının sınırlarını önemsemiştir. *İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme* adlı eseri, bilgi edinme sürecini, aklın sınırlarını ve insanın bilme çabasını inceler. Pascal’ın akıl-inanç denge arayışı ile Locke’un aklın sınırlarına dair düşünceleri kesişir.

---

Bu düşünürler, Pascal gibi insan aklının sınırlarını, Tanrı ile olan ilişkisini ve içsel bir ahlak arayışını incelemiş, varoluşsal ve dini meselelere farklı açılardan yaklaşmışlardır. Pascal’ın eserleri, inanç ve akıl arasındaki dengeyi keşfetmeye çalışan her okur için eşsiz bir yolculuk sunar ve insan doğasının karmaşıklığını anlamada bir rehber niteliğindedir.

🌺🌸🍀❤🌍⭐🌻🌷🌼🐞🌿🐝☘🕊⚘

Muhammed İkbal: Hayatı, Eserleri ve Düşünceleri**

**Hayatı:**

Muhammed İkbal, 9 Kasım 1877’de Britanya Hindistanı’nda doğmuş, modern İslam düşüncesinin öncülerinden biri olarak kabul edilir. Kendisi sadece bir şair değil, aynı zamanda felsefeci, hukukçu, düşünür ve siyasetçiydi. Eserlerinde Doğu ve Batı'nın felsefi miraslarını harmanlayan İkbal, İslam dünyasının uyanışı ve bağımsızlığı için çabalamıştır. Hayatının büyük kısmını Hindistan'da geçiren İkbal, zamanının Müslüman toplumlarına yeni bir bilinç ve direniş ruhu aşılamaya çalıştı. "Pakistan'ın Manevi Babası" olarak anılan İkbal, 21 Nisan 1938’de vefat etti. 

**Eserleri, Özetleri, Anafikir ve Kavramlar:**

Muhammed İkbal, İslam dünyasını yeniden canlandırma amacı taşıyan derin ve etkileyici bir felsefe geliştirdi. Onun temel düşüncesi, bireyin kendi potansiyelini gerçekleştirmesi yoluyla toplumun da yeniden doğuşa erişeceğiydi. İkbal, Batı’nın bilim ve teknolojisini benimsemekle birlikte, Doğu'nun ahlaki ve manevi değerlerini korumayı savunmuştur.

1. **Asr-ı Cedid / Yenilik Çağı**: Batı ve Doğu medeniyetlerinin sentezi; teknolojik ilerleme ile ahlaki değerlerin birleşimi.

2. **Kendini Gerçekleştirme**: "Kendini bilmek" ve "kendi olmak" İkbal’in düşüncesinde büyük bir yer tutar. Ona göre, insan Tanrı’nın yarattığı en yüksek varlık olduğunun farkına varmalı ve bu potansiyele ulaşmalıdır.

3. **İslam Uyanışı**: İslam'ın özgürlük, adalet ve ahlak prensiplerine dayandığını vurgulayan İkbal, Müslüman dünyasının bu değerler etrafında birleşmesi gerektiğine inanır.

4. **Yaratıcılık ve Özgürlük**: İkbal, insanın yaratıcı bir varlık olarak sınırlarını aşabileceğine, özgürlüğe ve yeni ufuklara erişebileceğine inanır.

5. **Tanrı’ya Yakınlık**: İkbal, insanın Tanrı’ya yakınlık yoluyla içsel bir yükselişe geçebileceğini savunur.

**Önemli Eserleri ve Özetleri:**

1. **Esrar-ı Hudî** (Kendi Sırları, 1915): İnsanın kendini keşfetmesi ve Tanrı'ya yönelmesi üzerine felsefi bir şiir.

2. **Rumuz-i Bekasi** (Benliğin Sırları, 1918): Toplumun bireysel gelişimle yükselmesi gerektiğini ele alır.

3. **İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası** (1930): İkbal'in felsefi düşüncelerinin en kapsamlı ifadesidir. İslam'ın yenilenmeye açık bir din olduğunu vurgular.

**Muhammed İkbal’in Mühim 30 Sözü**

1. "Kendini bulmak, kainatı bulmaktır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)

2. "Bir milletin gücü, fertlerinin gücüdür." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)

3. "Hakikati arayan insan, hakikatin kendisidir." (*Cavidname*, 1932)

4. "Özgürlük, insanın Tanrı'ya olan yolculuğudur." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)

5. "Dua, insanın Tanrı’ya olan çağrısıdır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)

6. "Aşkla kanatlanan ruh, zamanın ötesine geçer." (*Cavidname*, 1932)

7. "Kendi varlığını bilen, Tanrı'yı bilir." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)

8. "Milletler, içlerindeki adaletle büyür." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)

9. "Hakkı bulmak, insanı bulmaktır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)

10. "Her benlik bir alemdir." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)

11. "Sonsuzluk, insanın Tanrı’ya yöneldiği noktada başlar." (*Cavidname*, 1932)  

12. "Milletleri ayakta tutan ahlaktır, başka hiçbir şey değil." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

13. "Düşünce, ruhun gözüdür." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)  

14. "Kalbin özgürlüğü, tüm tutsaklıkları yener." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

15. "Gerçek aşk, bir köprüden geçiş gibidir; hem varlık hem yokluk alemindedir." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

16. "Bir millet, kendi içindeki sevgiyi yitirdiğinde çözülmeye mahkumdur." (*Cavidname*, 1932)  

17. "Her yeni gün, insana Tanrı’dan bir armağandır." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

18. "Özgür ruhlar, sınırları aşarak Tanrı’ya ulaşır." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)  

19. "Ölümsüzlüğü arayan insan, kendi ruhuna bakmalıdır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

20. "Düşünce ve irade birleştiğinde insan yaratıcı olur." (*Cavidname*, 1932)  

21. "Küçük benlikler büyük hakikatleri göremez." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

22. "Hayat, sürekli bir yenilenmedir; her gün yeniden doğar." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

23. "Vicdan, insanın Tanrı'ya açılan kapısıdır." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)  

24. "Özgürlük, Tanrı’ya olan bağlılıktır." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

25. "İçsel aydınlık, karanlık dünyayı aydınlatır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

26. "İnançsız bir akıl, kör bir göz gibidir." (*Cavidname*, 1932)  

27. "Kendi varlığını tanıyan kişi, Tanrı’nın yarattığı güzellikleri fark eder." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

28. "Manevi yükseliş, maddeye olan bağı koparmaktır." (*Esrar-ı Hudî*, 1915)  

29. "İnsan, kendi içine yönelerek sonsuzlukla buluşur." (*İslam’da Dinî Düşüncenin Yeniden İnşası*, 1930)  

30. "Özgür ruhlar, dünyaya yeni bir ışık saçar." (*Rumuz-i Bekasi*, 1918)  

**İkbal’e Benzer 6 Önemli Düşünür**

1. **Ralph Waldo Emerson** (1803-1882): Amerikan düşünür Emerson, bireysel özgürlüğe ve insanın içsel potansiyeline vurgu yapmıştır. İkbal gibi, insanların kendi ruhlarını keşfetmeleri gerektiğine inanmıştır.

2. **Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî** (1207-1273): İkbal, Mevlânâ’nın mistik öğretilerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Rûmî’nin "Kendini bil, Tanrı’yı bilirsin" öğretisi, İkbal’in "kendini keşfetme" düşüncesine derin bir ilham kaynağı olmuştur.

3. **Henri Bergson** (1859-1941): Fransız filozof Bergson, yaşamın sürekli bir akış ve yenilenme olduğunu savunmuştur. İkbal de insan ruhunun dinamik bir gelişim süreci içerisinde olması gerektiğini savunur.

4. **Şeyh Bedreddin** (1359-1420): Tasavvuf yoluyla insanlığın birlik içinde yaşaması gerektiğini öğreten Şeyh Bedreddin, İkbal’in toplumsal dayanışma düşüncelerine benzer bir anlayışa sahiptir.

5. **Alfred North Whitehead** (1861-1947): İngiliz filozof Whitehead, evrende yaratıcı bir sürecin olduğunu savunmuştur. İkbal de insan ruhunun sürekli gelişen bir yapı olduğunu dile getirir.

6. **Muhammed Abduh** (1849-1905): Mısır’lı düşünür ve İslam reformcusu Abduh, İslam’ın yeniliklere açık olması gerektiğini savunur. İkbal gibi, İslam dünyasının modernleşmesi gerektiğine inanır.

Muhammed İkbal, Doğu ve Batı arasındaki derin çatışmayı bir çözüm yoluna kavuşturan, din ve felsefeyi bir araya getiren, insanlığa yeni bir uyanış çağrısı yapan çok yönlü bir düşünürdü. Hem kendi iç dünyamıza hem de topluma dair arayışlarında rehberlik edebilecek nadir bir bilgeydi. 

Muhammed İkbal’in düşünsel evreni, Doğu’nun manevi mirası ile Batı’nın felsefi sorgulayıcılığını buluşturan özgün bir zihinsel yolculuktur. Aşağıda onun temel düşüncelerini on paragraflık felsefi bir irdeleme şeklinde sunuyorum:

Benlik (Khudi) Felsefesi:

İkbal’in düşüncesinin kalbinde Khudi, yani “benlik” kavramı yer alır. Ancak bu benlik, bireysel egoizmin değil, yaratıcı kudretin insanda parlayan yansımasıdır. İkbal'e göre insan, Tanrı’dan gelen yaratıcı bir cevher taşıdığı için pasif bir varlık olamaz; benliğini geliştirerek, aşk ve irade ile eyleme geçerek, Tanrısal varoluşta aktif bir rol almalıdır. Bu, İkbal’de bireyin kaderini yazma cesaretiyle Tanrı'nın yaratıcı eylemine iştirak etmesi anlamına gelir.

İrade ve Yaratıcılık:

İkbal, insanı “kaderin kurbanı” olarak gören görüşlere karşı çıkar. Ona göre hakikat, durağan değil, dinamiktir; her an yeniden yaratılır. İnsan da bu yaratılışa katılmakla yükümlüdür. Böylece İkbal, Bergson’un “yaratıcı evrim” fikrini tasavvufi bir zeminde yeniden yorumlar. Bu anlayışta irade, sadece seçim değil, varlığı şekillendiren bir kudrettir.

Zaman ve Süreklilik:

İkbal’e göre varoluş zamansal bir süreçtir. Varlık, durağan değil, bir akıştır. Bu bağlamda onun zaman anlayışı Bergson’un durée réelle (gerçek süre) kavramıyla örtüşür. Ancak İkbal bu anlayışı, insanın manevi tekamülüne açılan bir kapı olarak görür. Geçmiş bir miras, gelecek bir umuttur; ancak insanın asli görevi, bugünü bilinçle yaşamaktır.

Doğu ve Batı Arasında Bir Köprü:

İkbal’in entelektüel mirası, Doğu’nun içsel derinliği ile Batı’nın sorgulayıcı aklını birleştirir. Mevlana’nın coşkun aşk felsefesi ile Nietzsche’nin güçlü birey düşüncesini aynı potada eritir. Batı’nın materyalist sapmalarını eleştirirken, Doğu’nun mistik geleneklerini de pasifliğe düşmeleri sebebiyle eleştirir. Bu sentez, onu benzersiz kılar.

Tanrı Tasavvuru:

İkbal’in Tanrı anlayışı, klasik teistik düşüncenin ötesine geçer. Tanrı, uzakta, gökyüzünde oturan mutlak bir varlık değildir; varoluşun her anında tecelli eden, değişimle birlikte yaşayan bir kudrettir. Bu, tasavvufi panteizme yakın olmakla birlikte, aşkınlığı reddetmeyen bir ilahi dinamizmdir.

Toplum ve Ummet Bilinci:

İkbal, İslam ümmetinin zihinsel ve ruhsal dirilişini savunur. Ona göre ümmet, bir geçmişe tapınarak değil, geleceği inşa ederek ayağa kalkabilir. Bu yüzden skolastik taassuba karşı çıkar, özgür düşünceyi ve içtihadı teşvik eder. İkbal için ümmet, sadece dini bir birlik değil, aynı zamanda ahlaki ve entelektüel bir dayanışmadır.

Eğitim ve Aydınlanma:

İkbal’e göre gerçek eğitim, bireyin kendi iç potansiyelini keşfetmesini sağlamalıdır. O, ezberci ve kuru biçimsel eğitim anlayışını eleştirir. Eğitim, bireyi özgür, düşünen ve eyleyen bir varlığa dönüştürmelidir. Bu anlayışta aydın, sadece bilgi aktaran değil, toplumu dönüştüren bir öncüdür.

Estetik ve Şiir:

İkbal’in şiiri, sadece duygusal değil, aynı zamanda felsefi bir metindir. Onun şiiriyle düşünceleri arasında bir ayrım yapmak zordur. Şiir, onun için hakikatin sezgiyle dile gelmesidir. Mevlana gibi, İkbal de şiiri bir manevi yolculuk olarak görür; kelimeler aracılığıyla kalpte bir uyanış yaratmak ister.

İslam’ın Yeniden Yorumu:

İkbal, İslam’ı tarihsel kalıplardan arındırarak evrensel değerleriyle yeniden yorumlamak ister. Ona göre Kur’an, durağan bir metin değil, her döneme canlı bir şekilde hitap eden bir çağrıdır. Bu yüzden İkbal, içtihad kapısının açık olduğunu savunur ve her çağın hakikatle kendi bağını kurması gerektiğini vurgular.

İnsanlığın Geleceği ve Kozmik Ufuk:

İkbal, insanı sadece bu dünyada değil, evrensel ölçekte de düşünen bir varlık olarak görür. Kozmik sorumluluk bilinci taşır. Onun için insanın yükselişi, sadece maddi refah değil, manevi tekamülle mümkündür. Evrensel bir bilinç, aşkın bir etik ve yaratıcı bir sorumluluk taşıyan insan, İkbal’in idealidir.

⭐🌍❤🍀🌸🌺🐞

Emanuel Swedenborg, 29 Ocak 1688’de Stockholm’de dünyaya geldi. Babası, İsveçli bir din adamı ve teolog olan Jasper Swedberg, ona daha genç yaşlarda dinsel ahlakı ve disiplini aşılayan güçlü bir figürdü. Doğa bilimlerine duyduğu ilgi, onu matematik, astronomi, anatomi gibi çeşitli alanlarda çalışmalar yapmaya yönlendirdi. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin üyesi olarak bilimde önemli katkılarda bulundu. Ne var ki, 1745 yılında bir dizi mistik deneyim yaşaması, hayatında ve çalışmalarında büyük bir dönüm noktası oldu. Bu dönemde tanrısal vahiy aldığını iddia eden Swedenborg, 18. yüzyıl Avrupa’sında hem bilim hem de ruhani alanda yankı uyandıran birçok eser kaleme aldı.

### Eserleri, Anafikirleri ve Temel Kavramları

1. **Heaven and Hell** (Cennet ve Cehennem), 1758  

   Swedenborg’un cennet, cehennem ve ruhsal dünya üzerine düşüncelerini içeren bu eser, Tanrı’yla insan ruhu arasında kurulabilecek bağları derinlemesine inceler. Eserde cennet ve cehennem, fiziksel mekanlar değil, bireyin içsel ruh halinin yansımaları olarak ele alınır. Temel anafikir, insanların ruhsal yaşamlarında karşılaştıkları deneyimlerin, cennet veya cehennemi oluşturan içsel gerçeklikler olduğudur.

2. **Divine Love and Wisdom** (İlahi Aşk ve Bilgelik), 1763  

   Swedenborg, Tanrı'nın sevgi ve bilgelik özelliklerine sahip olduğunu ve yaratıcı gücünün de bu iki temel ilkeden kaynaklandığını savunur. Eser, Tanrı'nın varlığını ve evrendeki her şeyin ilahi kökenini anlamaya yönelik derin bir tefekkür sunar. Swedenborg’a göre evrendeki düzen, Tanrı’nın sevgisiyle dengelenmiş bir bilgelik çerçevesinde işler.

3. **The New Jerusalem and Its Heavenly Doctrine** (Yeni Kudüs ve Onun Göksel Öğretisi), 1758  

   Bu eserde Swedenborg, insan ruhunun en üst manevi mertebeye ulaşabileceği yeni bir ruhsal durumdan söz eder. Ona göre bu durum, dünyevi yaşamın sonunda gelecek bir “Yeni Kudüs” ile simgelenmiştir. Yeni Kudüs öğretisi, Tanrı'nın yeryüzüne gönderdiği bir düzenin yeniden dirilişini müjdeler.

4. **Arcana Coelestia** (Göklerin Gizemleri), 1749-1756  

   Bu çok ciltli çalışmasında Swedenborg, Eski Ahit’teki derin sembolik anlamları ve ruhsal öğretileri keşfeder. Kitap, İncil'in doğrudan okunmasıyla anlaşılmayan, daha derin ve ruhani anlamlarına dikkat çeker. Burada ana tema, insanın içsel yolculuğu ve ruhsal gelişimidir.

### Mühim Kavramları

- **İlahi Bilgelik ve Sevgi**: Swedenborg, Tanrı'nın her şeyi hem sevgi hem de bilgelik üzerine kurulu bir düzenle yarattığını söyler.

- **İçsel ve Dışsal İnsan**: Ona göre insanın iki yönü vardır; içsel olanı ruhsal varlığını, dışsal olanı ise fiziksel yaşamını temsil eder.

- **Kendilikten Geçiş**: Ruhsal yolculukta kişinin benlikten sıyrılıp Tanrı’ya yönelmesi, Swedenborg’un en çok üzerinde durduğu konular arasındadır.

  

### 30 Mühim Sözü

1. "İçimizdeki en derin öz, ilahi olanla birleşme arayışında bulunur." (*Divine Providence*, 1764)

2. "İlahi olan, bizi içimizdeki karanlıklar vasıtasıyla aydınlığa çıkarır." (*Heaven and Hell*, 1758)

3. "Sevgi, bir insanın en temel doğasıdır; tüm eylemler ve düşünceler ondan doğar." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)

4. "Kötülük, kendi kendine var olan bir şey değildir; o, sevgisizlikten doğar." (*Arcana Coelestia*, 1756)

5. "İlahi sevgi, her şeyin köküdür ve bu sevgi, her canlıya yayılır." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)

6. "Tanrı’yı anlamak, her ruhun en büyük mutluluğudur." (*True Christian Religion*, 1771)

7. "Cennet, kişinin içindeki sevgiyle yaratılır." (*Heaven and Hell*, 1758)

8. "Bütün varlıklar, Tanrı’nın sevgisinden birer parçadır." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)

9. "Gerçek bilgelik, kendi benliğini reddetmeyi öğrenmekle başlar." (*The New Jerusalem and Its Heavenly Doctrine*, 1758)

10. "Sevgi, bilgelikle birleşmedikçe kendini tam anlamıyla gösteremez." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)

11. "Gerçek sevgi, kendini başka birinin iyiliği için feda etmeye hazır olmaktır." (*True Christian Religion*, 1771)  

12. "Kötü niyetler, kişinin kendisinde yarattığı cehennemdir." (*Heaven and Hell*, 1758)  

13. "İnsan ancak ruhunu geliştirdiğinde Tanrı’yla tam bir birlik kurabilir." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

14. "Cennetin güzelliği, insanın içinde taşıdığı iyilikle belirlenir." (*Heaven and Hell*, 1758)  

15. "Aşk, bilgelikle birleştiğinde gerçek amacını bulur." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

16. "İyi bir insan, başkalarının mutluluğunu kendi mutluluğunun üzerinde tutar." (*The New Jerusalem and Its Heavenly Doctrine*, 1758)  

17. "Zihnimiz Tanrı’nın aynasıdır, ne kadar saf olursa o kadar çok yansıtır." (*Divine Providence*, 1764)  

18. "Gerçek ve iyi olan, insanın ebedi hayatında onu özgür kılar." (*Arcana Coelestia*, 1756)  

19. "Bütün ilahi düzen, sevgi ve bilgelik temelinde yükselir." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

20. "Bir insanın cenneti, onun kendi içinde beslediği sevgidir." (*Heaven and Hell*, 1758)  

21. "Dünyadaki deneyimlerimiz, ruhumuzun kendini bulma yolculuğunun bir parçasıdır." (*Arcana Coelestia*, 1756)  

22. "Kendi içsel karanlığını aydınlatmayan insan, gerçek aydınlığı bulamaz." (*Divine Providence*, 1764)  

23. "Gerçek bilgi, kişinin kendi benliğini tanıması ve kabul etmesidir." (*The New Jerusalem and Its Heavenly Doctrine*, 1758)  

24. "İlahi olan, sürekli olarak sevgiyle yaratır ve dönüştürür." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

25. "Bir insanın ruhsal özgürlüğü, doğru olanı seçebilmesinden gelir." (*True Christian Religion*, 1771)  

26. "İnsan ne kadar çok sevgi ve bilgelik edinirse o kadar Tanrı’ya yaklaşır." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

27. "Bilinmeyeni keşfetmek, Tanrı’nın mucizelerini tanımaktır." (*Arcana Coelestia*, 1756)  

28. "İçsel huzur, Tanrı’yla kurulan sessiz bir diyalogdur." (*Heaven and Hell*, 1758)  

29. "Sevgi olmadan bilgelik bir gölge gibi kaybolur." (*Divine Love and Wisdom*, 1763)  

30. "En yüce bilgelik, Tanrı’nın varlığında kendini bulan bir arayıştır." (*The New Jerusalem and Its Heavenly Doctrine*, 1758)  

Swedenborg’un bu sözleri, onun ruhani derinliğini ve Tanrı’yla birleşme arayışını yansıtır. Onun hayatı boyunca aradığı “ilahi düzen”, sevgi ve bilgelik üzerinden yükselen ve evrensel olanın özünü kavratan bir yola işaret eder.

### Emanuel Swedenborg’a Benzer 6 Düşünür

1. **Jakob Böhme**: Böhme, Tanrı ve evren arasındaki mistik ilişkileri ele almış ve insan ruhunun manevi yolculuğunu incelemiştir.

2. **Paracelsus**: Kimya ve ruhsal şifa üzerinde çalışan Paracelsus, Swedenborg gibi maddi ve manevi dünyaların bağlantısına önem verir.

3. **Plotinus**: Plotinus’un varlık ve birliğe dair görüşleri, Swedenborg’un içsel alem düşünceleriyle paralellik gösterir.

4. **William Blake**: Blake’in şiirleri, Swedenborg’un dünyasında olduğu gibi Tanrısal vahiyler ve manevi gerçekliklerle doludur.

5. **Carl Jung**: Jung, Swedenborg gibi bilinçaltı ve kolektif bilinç üzerinde çalışmış, ruhsal deneyimleri analiz etmiştir.

6. **Rudolf Steiner**: Antroposofi akımının kurucusu Steiner, Swedenborg’un dualist dünya anlayışına benzer bir düşünce sistemi geliştirmiştir.

Emanuel Swedenborg’un eserleri ve görüşleri, bilimi ruhani deneyimlerle birleştirerek insanlık için yeni bir düşünce sistemi yaratmış; yaşam ve ölüm, iyi ve kötü gibi kavramlara benzersiz bir perspektif kazandırmıştır.

🌺🌸🍀❤🌍🕊🌼🌻⚘☘🌿🐞🌷⭐

Albert Schweitzer, 14 Ocak 1875’te Almanya’nın Alsace bölgesinde doğdu. Kendine has bir deha olan Schweitzer, yaşamı boyunca felsefe, teoloji, müzik ve tıp gibi alanlarda iz bırakan bir düşünür ve doktor olarak tanındı. Müzik alanında Bach yorumlarıyla saygınlık kazandı; teoloji ve etik felsefesi ise ona dünya çapında bir ün kazandırdı. Lambarene’de, 1913 yılında kurduğu hastane, hayatını adadığı insan sevgisinin ve kendini insanlığa adama idealinin bir simgesi haline geldi. Schweitzer’in yaşamı, ‘saygı’ ve ‘iyilik’ ilkeleri doğrultusunda inşa edilmişti; modern düşünce dünyasına derin etkiler bırakan bir bilge olarak, insani değerlere dair engin bir bakış açısı sundu.

### Eserleri, Anafikirleri ve Temel Kavramları

1. **Reverence for Life** (Yaşama Saygı), 1923  

   Schweitzer’in en tanınmış kavramı olan "yaşama saygı"nın temelini atan bu eser, etik felsefesinde çığır açıcı bir düşünceyi temsil eder. Ona göre, bütün canlı varlıkların hayatına karşı derin bir saygı duymak, gerçek ahlakın başlangıcıdır. Bu düşünce, bireyin her canlıya karşı sorumlu hissetmesi gerektiği etik bir ilke sunar.

2. **The Quest of the Historical Jesus** (Tarihi İsa’nın Arayışı), 1906  

   Schweitzer’in bu teolojik eseri, Hristiyanlık tarihindeki İsa figürünü ele alır. Schweitzer, tarihi kaynakları araştırarak İsa’nın insani yönünü ortaya koymaya çalışır. Kitapta, İsa’nın etik öğretilerinin hayata geçirilmesi gerektiği savunulur.

3. **Out of My Life and Thought** (Hayatım ve Düşüncelerim), 1931  

   Bu otobiyografik çalışmada, Schweitzer hayatını ve inançlarını samimi bir dille anlatır. Özellikle yaşama olan saygıyı, Lambarene’deki çalışmalarını ve etik felsefesini ele alır. Kitap, onun insanlığa ve doğaya karşı beslediği derin sevgiyi gösterir.

4. **The Philosophy of Civilization** (Medeniyet Felsefesi), 1923  

   Schweitzer burada, medeniyetin insanın değerlerine ve doğasına dayalı olması gerektiğini savunur. Ona göre, gerçek medeniyetin temeli, bireyin kendi değerlerine saygı göstermesi ve yaşama karşı derin bir sorumluluk duygusu geliştirmesidir.

5. **Christianity and the Religions of the World** (Hristiyanlık ve Dünya Dinleri), 1924  

   Schweitzer, dünya dinlerine dair görüşlerini sunduğu bu eserinde, Hristiyanlığın ahlaki ve insani yönlerini öne çıkarır. Ona göre, tüm dinler, sevgi ve anlayış temelinde birleştirici bir öz taşır.

### Mühim Kavramları

- **Yaşama Saygı**: Schweitzer’in “Reverence for Life” öğretisi, canlı olan her şeye karşı duyulması gereken derin bir sorumluluğun ifadesidir.

- **Etik Mükemmeliyetçilik**: Ona göre etik, bireyin yaşamına sürekli daha iyi olma amacını taşıyan bir yön verir.

- **Medeniyetin Manevi Temeli**: Schweitzer’e göre, medeniyet sadece bilim ve teknolojide değil, insanın ruhsal değerlerinde de ilerlemeyi gerektirir.

  

### 30 Mühim Sözü

1. "Yaşama saygı duymak, insanın en temel ahlaki görevidir." (*Reverence for Life*, 1923)  

2. "Bir insan ancak tüm canlıların yaşam hakkını tanıdığında tam anlamıyla iyi olabilir." (*Reverence for Life*, 1923)  

3. "Gerçek bilgi, insanın dünyadaki sorumluluğunu tanımasıyla başlar." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

4. "Mutluluk, kendini vermekle mümkün olur." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

5. "Tanrı’yı bulmak, insanın içinde bir derinliktir." (*The Quest of the Historical Jesus*, 1906)  

6. "Yürekten gelen bir sevgiyi, hiçbir öğreti karşılayamaz." (*Christianity and the Religions of the World*, 1924)  

7. "Doğru olan, başkalarının iyiliği için yaşamaktır." (*Reverence for Life*, 1923)  

8. "Yaşama saygı, insanın varoluşuyla Tanrı’ya olan borcudur." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

9. "Düşüncelerimiz, insanlığa hizmet ediyorsa anlam taşır." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

10. "İnsan, hayata anlam kattığında gerçek gücünü bulur." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

11. "Gerçek aşk, yaşama duyulan saygıyla beslenir." (*Reverence for Life*, 1923)  

12. "Dünyadaki acıyı azaltmak, her insanın görevidir." (*Reverence for Life*, 1923)  

13. "Sevgi, insanın Tanrı’yla buluştuğu yerdir." (*The Quest of the Historical Jesus*, 1906)  

14. "İnsan, dünyayı yaşanabilir kılmakla yükümlüdür." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

15. "Başka bir canlının varlığına saygı duymayan, kendi varlığına da saygı duymaz." (*Reverence for Life*, 1923)  

16. "Etik, insan ruhunun en yüksek formudur." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

17. "Kendi varoluşumuzu anlamak, bizi tüm canlılarla birleştirir." (*Reverence for Life*, 1923)  

18. "Medeniyet, bireyin kendi doğasına dönmesiyle mümkündür." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

19. "Bir insana yardım etmek, tüm insanlığa yardım etmektir." (*Reverence for Life*, 1923)  

20. "İçsel huzur, başkaları için iyi olmayı arzuladığımızda gelir." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

21. "Tanrı’yı aramak, sevgiye açılan kapıdır." (*The Quest of the Historical Jesus*, 1906)  

22. "Yaşamımızı daha iyi yapmak, tüm evrenin iyiliğine katkıdır." (*Reverence for Life*, 1923)  

23. "Doğaya saygı, insanın kendisine olan saygısıdır." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

24. "Başkalarına yardım etmek, insanın ruhunu iyileştirir." (*Reverence for Life*, 1923)  

25. "Kendini bilmek, tüm varlıkları bilmektir." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

26. "Gerçek medeniyet, iyilikle ilerleyen bir yolculuktur." (*The Philosophy of Civilization*, 1923)  

27. "Hayatın en kutsal değeri, yaşama duyulan sevgidir." (*Reverence for Life*, 1923)  

28. "İnsan ancak başkalarının acısını anladığında insandır." (*Reverence for Life*, 1923)  

29. "Sevgi, insanın içindeki en yüce gerçektir." (*Christianity and the Religions of the World*, 1924)  

30. "Ahlak, insanın kendi yüreğiyle yapacağı bir yolculuktur." (*Out of My Life and Thought*, 1931)  

### Albert Schweitzer’e Benzer 6 Düşünür

1. **Mahatma Gandhi**: Sevgi, barış ve insanlığa hizmet konularında Schweitzer ile benzer düşüncelere sahipti. Schweitzer’in yaşama saygısı ilkesine benzer biçimde Gandhi, her canlının değerine saygı gösterilmesi gerektiğini savunurdu.

2. **Leo Tolstoy**: Tolstoy’un ahlaki düşünceleri ve insan sevgisi, Schweitzer’in "yaşama saygı" ilkesine oldukça yakın bir anlayış taşır. Tolstoy, iyilik ve merhamet üzerine kurulu bir hayat felsefesini benimsemiştir.

3. **Henry David Thoreau**: Doğa ile insan arasındaki ilişkiye dair derin düşünceleri, Schweitzer’in doğaya ve tüm canlılara olan saygısıyla paralellik taşır. Thoreau, insanın doğa ile uyum içinde yaşaması gerektiğine inanıyordu.

4. **Albert Einstein**: Barış ve etik sorumluluk konularındaki duyarlılığı, Schweitzer ile benzer felsefi yaklaşımlar taşır. Schweitzer gibi, Einstein da bilimle birlikte etik değerlere büyük önem vermiştir.

5. **Martin Luther King Jr.**: İnsan hakları, sevgi ve barışa bağlılığı, Schweitzer’in etik felsefesiyle örtüşür. King’in ayrımcılık ve adaletsizlik karşısındaki duruşu, Schweitzer’in insan onuruna saygı düşüncesini andırır.

6. **Rachel Carson**: Çevreye ve yaşama duyduğu derin saygı, Schweitzer’in yaşama saygısı kavramını ekoloji alanına taşır. Carson, çevre bilincinin yükselmesi ve doğanın korunması adına Schweitzer’inki gibi insani bir duyarlılık geliştirmiştir.

🐞🌿☘⚘🌻🌼🌍🕊❤🍀🌸🌺

Erich Fromm, 23 Mart 1900’de Almanya'nın Frankfurt kentinde doğdu ve 1980’de İsviçre’de hayata veda etti. Sosyolog, psikanalist ve filozof olarak, özellikle insan doğasına, toplumun yapısına ve bireyin özgürleşme arayışına dair geliştirdiği fikirlerle tanındı. Frankfurt Okulu düşünürlerinden olan Fromm, toplumsal yapının birey üzerindeki etkilerini analiz etti; insanın özündeki sevgi, özgürlük ve etik arayışlarına dair teoriler geliştirdi. Nazi döneminde Amerika'ya göç eden Fromm, burada psikoloji alanındaki çalışmalarıyla büyük bir yankı uyandırdı. Eserlerinde, insanın özgürleşmesi, kendini bulması ve toplumsal sistemin baskılarından arınarak daha insancıl bir dünya yaratılması gerektiği üzerine durdu.

### Eserleri, Anafikirleri ve Temel Kavramları

1. **Escape from Freedom** (Özgürlükten Kaçış), 1941  

   Bu eserde Fromm, modern bireyin özgürlüğe karşı duyduğu ikilemi ele alır. Ona göre, özgürlük yalnızca bireye sorumluluk getirdiğinde anlamlıdır, ancak özgürlük korkutucu bir yük olarak da algılanabilir. İnsanlar, otoriteye boyun eğerek bu sorumluluktan kaçma eğiliminde olabilirler.

2. **The Art of Loving** (Sevme Sanatı), 1956  

   Fromm bu eserde, sevginin bir sanat olduğunu savunur ve gerçek sevginin özveri, sorumluluk ve bilgi gerektirdiğini açıklar. Ona göre, sevgi, yalnızca bir duygu değil, öğrenilmesi gereken bir disiplindir.

3. **To Have or to Be?** (Sahip Olmak ya da Olmak), 1976  

   Fromm, bu eserde "sahip olma" ve "olma" modları arasındaki farkı inceler. Modern toplumun materyalizme olan düşkünlüğünü eleştirir ve daha derin bir varoluş yolculuğuna işaret eder.

4. **Man for Himself** (Kendini Savunan İnsan), 1947  

   Fromm burada, insanın ahlaki değerler yaratma yeteneğini ve kendi içindeki iyiyi bulma arayışını ele alır. Ona göre, insan doğuştan iyiye yönelme potansiyeli taşır, ancak toplumsal koşullar bu potansiyeli sınırlandırabilir.

5. **The Sane Society** (Sağlıklı Toplum), 1955  

   Fromm’un bu eseri, modern toplumun insan doğasına aykırı bir yaşam tarzı geliştirdiğini savunur. Toplumsal yapının, bireyin sağlıklı bir ruh hali ve özgür bir kimlik geliştirmesi için yeniden düzenlenmesi gerektiğini öne sürer.

### Mühim Kavramları

- **Özgürlük ve Bağımsızlık**: Fromm’a göre, bireyin gerçek özgürlüğe ulaşabilmesi için kendi kimliğini bulması ve otoriteye bağlı olmaktan kurtulması gerekir.

- **Sevme Sanatı**: Sevgi bir duygu değil, öğrenilen bir sanattır. Gerçek sevgi, insanın diğerine duyduğu sorumluluk, ilgi ve saygıyla mümkündür.

- **Sahip Olmak ve Olmak**: "Sahip olma" varoluş biçimi, insanın maddi varlıklarla kendini tanımlamasına yol açarken, "olma" varoluş biçimi bireyin manevi değerleri ve gerçek varoluşunu ortaya koyar.

### 30 Mühim Sözü

1. "Özgürlük yalnızca sorumlulukla anlam kazanır." (*Escape from Freedom*, 1941)  

2. "Sevgi, sadece sahip olmak değil, olmanın bir yoludur." (*To Have or to Be?*, 1976)  

3. "İnsan, otoritenin gölgesinde özgürleşemez." (*Escape from Freedom*, 1941)  

4. "Mutluluk, sahip olduklarımızda değil, kim olduğumuzda saklıdır." (*To Have or to Be?*, 1976)  

5. "Gerçek sevgi, bir başkasının iyiliğini kendi iyiliğimiz kadar önemsemektir." (*The Art of Loving*, 1956)  

6. "Modern insan, kim olduğunu unutmuş bir yabancıdır." (*The Sane Society*, 1955)  

7. "Bir insanın kendini keşfetmesi, hayatındaki en değerli maceradır." (*Man for Himself*, 1947)  

8. "Sahip olma hırsı, insanı içsel boşluğa sürükler." (*To Have or to Be?*, 1976)  

9. "Özgürlük, yalnızca başkalarına zarar vermediğinde anlam kazanır." (*Escape from Freedom*, 1941)  

10. "Sevgi, insan ruhunun en derin ifadesidir." (*The Art of Loving*, 1956)  

11. "Toplum, bireyin sağlıklı gelişimini desteklemekle yükümlüdür." (*The Sane Society*, 1955)  

12. "Mutluluğu dış dünyada arayan, yalnızca boşluk bulur." (*Man for Himself*, 1947)  

13. "Gerçek özgürlük, içsel bağımsızlıkla mümkündür." (*Escape from Freedom*, 1941)  

14. "Sevgi, tüm insan ilişkilerinin temel taşıdır." (*The Art of Loving*, 1956)  

15. "Modern toplum, insanı yalnızca tüketen bir varlığa dönüştürür." (*To Have or to Be?*, 1976)  

16. "Sahip olma arzusu, insanın ruhsal gelişimini engeller." (*To Have or to Be?*, 1976)  

17. "Toplumun sağlığı, bireyin içsel sağlığına bağlıdır." (*The Sane Society*, 1955)  

18. "Gerçek sevgi, karşılıksız vermeyi gerektirir." (*The Art of Loving*, 1956)  

19. "İnsan, maddi varlıklarla değil, manevi değerlerle tanımlanır." (*Man for Himself*, 1947)  

20. "Korku, özgürlüğün en büyük düşmanıdır." (*Escape from Freedom*, 1941)  

21. "Mutluluk, yalnızca kendini bulanlar içindir." (*Man for Himself*, 1947)  

22. "Toplumun baskısı altında ezilen birey, sağlıklı bir ruh geliştiremez." (*The Sane Society*, 1955)  

23. "Sevgi, diğerinin hayatını kendi hayatımız gibi önemsemektir." (*The Art of Loving*, 1956)  

24. "Birey, toplum tarafından biçimlendirilen bir varlıktır." (*The Sane Society*, 1955)  

25. "İnsan, varlığını anlamadıkça kendini bulamaz." (*Man for Himself*, 1947)  

26. "Sahip olma tutkusu, insanın özgürlüğünü kısıtlar." (*To Have or to Be?*, 1976)  

27. "Sevgi, insanı insan yapan yegane erdemdir." (*The Art of Loving*, 1956)  

28. "Özgürleşmek, insanın kendine yabancılaşmaktan kurtulmasıdır." (*Escape from Freedom*, 1941)  

29. "Modern toplum, bireyi tutsak eden bir sistem yaratmıştır." (*The Sane Society*, 1955)  

30. "İnsanı insan yapan, sahip oldukları değil, ruhundaki değerlere verdiği önemdir." (*Man for Himself*, 1947)  

### Erich Fromm’a Benzer 6 Düşünür

1. **Sigmund Freud**: Fromm gibi, insan psikolojisinin derinliklerini keşfetmiştir. Ancak, Fromm'un sosyal ve kültürel boyutları katması onu Freud’dan ayıran önemli bir farklılık yaratır.

   

2. **Carl Jung**: İnsan doğasının manevi yönüne olan ilgisi ve bireyin kendini bulma yolculuğuna dair düşünceleri Fromm ile örtüşmektedir.

3. **Herbert Marcuse**: Frankfurt Okulu’ndan bir düşünür olan Marcuse, Fromm gibi modern toplumun baskıcı yapısını eleştirmiştir. İkisi de bireyin özgürlüğünü savunmuş ve kapitalist sistemin insan doğasına aykırılığını vurgulamıştır.

4. **Karen Horney**: Psikolog ve psikanalist olarak, insanın nevrotik yapısı üzerine çalışmış, Fromm gibi, bireyin toplumsal koşullardan etkilenişine vurgu yapmıştır.

5. **Rollo May**: Varoluşçu psikolog olan May, Fromm gibi bireyin içsel özgürlüğüne ve kendi varoluşunu anlamasına önem vermiştir. İkisi de sevginin ve insan ilişkilerinin önemine vurgu yapmıştır.

6. **Abraham Maslow**: İnsanın kendini gerçekleştirme ve potansiyelini en üst düzeye çıkarma arayışına dair geliştirdiği hiyerarşi, Fromm’un bireyin özünü bulma ve özgürlüğe ulaşma çabasıyla benzerlik taşır. Maslow'un, insanın temel ihtiyaçlarının karşılanmasının ardından gelen üst düzey ihtiyaçlara vurgu yapması, Fromm'un insanın manevi ve psikolojik gelişimine dair düşüncelerini destekler.

🌸🍀🌿🐞🦋🌳☀️🫒🐈🌼🌻🌍🌾🌴⚘☘🌺🌸

Jean-Jacques Rousseau, 28 Haziran 1712’de Cenevre’de doğmuş ve 2 Temmuz 1778’de Fransa’nın Ermenonville kasabasında hayata veda etmiştir. Fransız Aydınlanma döneminin en etkili düşünürlerinden biri olan Rousseau, bireyin özgürlüğü, toplumsal sözleşme, eğitim ve insan doğası üzerine yazdığı eserlerle tanınmıştır. Düşünceleri, hem politik felsefe hem de edebiyat alanında derin etkilere sahip olmuş, özellikle modern demokrasi ve insan hakları düşüncesinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.

### Eserleri, Anafikirleri ve Temel Kavramları

1. **Du Contrat Social (Toplum Sözleşmesi)**, 1762  

   Rousseau, burada devletin meşruiyetini ve bireylerin toplumsal sözleşme ile nasıl bir araya geldiğini tartışır. Ona göre, toplum, bireylerin özgürlüğünü korumak için kurulmuş bir yapıdır. Bireylerin, genel iradeyi temsil eden devlete tabi olmaları, özgürlüklerini güvence altına alır.

2. **Émile, ou De l'éducation (Emil veya Eğitim Üzerine)**, 1762  

   Bu eser, Rousseau’nun eğitim felsefesini ortaya koyar. Eğitimde doğal gelişimi savunan Rousseau, çocukların kendi deneyimleriyle öğrenmelerine olanak tanınması gerektiğini vurgular. Eğitimde bireyin karakterinin şekillendirilmesi kadar, özgürlüğünün de korunması önemlidir.

3. **Les Confessions (İtiraflar)**, 1782  

   Rousseau’nun otobiyografik eseri olan "İtiraflar", bireyin içsel dünyasına dair derin bir bakış sunar. Bu eser, Rousseau’nun yaşamını, duygularını ve düşüncelerini samimi bir dille aktararak, modern otobiyografi türünün öncüsü olmuştur.

4. **Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes (İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kökenleri Üzerine Konuşma)**, 1755  

   Rousseau, bu eserinde toplumsal eşitsizliğin kökenlerini araştırır. Doğal halin insanı eşit kıldığını, ancak medeni toplumun bireyler arasında eşitsizlik yarattığını savunur. Toplumsal sözleşmenin, eşitsizliği ortadan kaldırmak için gerekliliğini vurgular.

5. **La Nouvelle Héloïse (Yeni Heloise)**, 1761  

   Bu roman, bireylerin aşk ve ahlaki değerler üzerindeki çatışmalarını işler. Rousseau, bireylerin içsel duygularını, toplumsal normlarla nasıl dengelemeye çalıştıklarını ele alır.

### Mühim Kavramları

- **Doğal İnsan**: Rousseau, insanların doğuştan iyi olduğunu ve medeniyetin insanı kötüleştirdiğini savunur.

- **Genel İrade**: Bireylerin ortak iradesi olarak tanımlanan genel irade, Rousseau'nun toplumun yönetiminde önemli bir kavramdır.

- **Eğitim**: Doğal gelişimi teşvik eden bir eğitim anlayışını savunarak, bireylerin karakterinin şekillendirilmesi gerektiğine inanır.

### 30 Mühim Sözü

1. "İnsan doğası itibarıyla iyi, ama toplum onu bozar." (*Du Contrat Social*, 1762)  

2. "Özgürlük, başkalarının iradesine tabi olmamak demektir." (*Du Contrat Social*, 1762)  

3. "Eğitim, ruhun gelişiminin en önemli aracıdır." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

4. "Kendini bilmek, insanın en büyük erdemidir." (*Les Confessions*, 1782)  

5. "Eşitlik, insanların doğal durumudur." (*Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes*, 1755)  

6. "Gerçek mutluluk, doğaya dönüşte bulunur." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

7. "İnsan, insanın kurtuluşunun anahtarıdır." (*Du Contrat Social*, 1762)  

8. "Aşk, insan ruhunun en yüksek ifadesidir." (*La Nouvelle Héloïse*, 1761)  

9. "Toplum, bireyin kendini gerçekleştirmesi için bir araç olmalıdır." (*Du Contrat Social*, 1762)  

10. "Hürriyet, her insanın en doğal hakkıdır." (*Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes*, 1755)  

11. "İyi bir eğitim, bireyin geleceğini şekillendirir." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

12. "Kendini sevmek, insanın en büyük erdemidir." (*Les Confessions*, 1782)  

13. "Eşitsizlik, insan doğasına aykırıdır." (*Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes*, 1755)  

14. "Toplum, bireyin mutluluğunu korumalıdır." (*Du Contrat Social*, 1762)  

15. "Doğa, insanın en iyi öğretmenidir." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

16. "İnsanın değeri, düşüncelerindedir." (*Les Confessions*, 1782)  

17. "Gerçek hürriyet, ruhun hürriyetidir." (*Du Contrat Social*, 1762)  

18. "Eğitim, karakterin şekillendirilmesinde esastır." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

19. "Kendini bilmek, mutluluğun anahtarıdır." (*Les Confessions*, 1782)  

20. "İnsan, doğası gereği sevgi doludur." (*La Nouvelle Héloïse*, 1761)  

21. "Eşitlik, adaletin temeli olmalıdır." (*Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes*, 1755)  

22. "İnsan, toplumda özgür olmalı, fakat sorumluluk taşımalıdır." (*Du Contrat Social*, 1762)  

23. "Sevgi, insanın en derin duygusudur." (*La Nouvelle Héloïse*, 1761)  

24. "Eğitim, insanın en büyük hazinesidir." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

25. "Kendini gerçekleştirmek, insanın en yüksek amacıdır." (*Du Contrat Social*, 1762)  

26. "İnsanın değeri, erdemlerinde yatar." (*Les Confessions*, 1782)  

27. "Özgür birey, özgür toplumun temelidir." (*Du Contrat Social*, 1762)  

28. "Ahlak, insanın doğasına dayalı olmalıdır." (*Discours sur l'origine et les fondements de l'inégalité parmi les hommes*, 1755)  

29. "İnsanı, yalnızca doğa anlayabilir." (*Émile, ou De l'éducation*, 1762)  

30. "Sevgi, insanı insan yapan en temel duygudur." (*La Nouvelle Héloïse*, 1761)  

### Jean-Jacques Rousseau’ya Benzer 6 Düşünür

1. **John Locke**: Toplumsal sözleşme ve bireysel haklar konularında Rousseau ile benzerlikler taşır. Locke, bireyin doğuştan gelen haklarını savunurken, Rousseau bu hakların toplumsal yapılar içinde nasıl korunacağını tartışır.

2. **Thomas Hobbes**: Toplum ve birey arasındaki ilişkiyi ele alan Hobbes, Rousseau’dan farklı bir perspektif sunar; ancak her iki düşünür de toplumsal sözleşme kavramını işler.

3. **Karl Marx**: Toplumun sınıflara ayrılması ve bireylerin özgürlüğü üzerine düşünceleri, Rousseau’nun eşitlik ve özgürlük arayışlarıyla örtüşür. Her ikisi de sosyal yapıların insan doğasına etkilerini ele alır.

4. **Alexis de Tocqueville**: Demokrasi ve toplumsal eşitlik konularında Rousseau’nun fikirlerini geliştirir. Tocqueville, Rousseau’nun toplum üzerindeki etkilerini daha geniş bir perspektiften inceler.

5. **Friedrich Nietzsche**: İnsan doğası ve bireyin özgürlüğü üzerine derin düşünceleri olan Nietzsche, Rousseau’nun "doğal insan" kavramını sorgulayarak farklı bir bakış açısı sunar.

6. **Simone de Beauvoir**: Bireyin özgürlüğü ve kimlik arayışı üzerine Rousseau ile benzer konuları işler. Beauvoir, kadınların toplumdaki yerini sorgularken, Rousseau da bireyin toplumsal normlarla olan ilişkisini ve özgürlük mücadelesini ele alır. Her ikisi de insanın özgürlüğünü ve kendini gerçekleştirme arayışını vurgular, ancak Beauvoir toplumsal cinsiyet bağlamında özgürlük konusuna derinlemesine eğilir.

🌺☘⚘🌴🌾🌍🌻🌿🍃⭐🕊❤🍀🌼🌸

Fyodor Dostoyevski, 11 Kasım 1821’de Moskova’da doğmuş, 9 Şubat 1881’de St. Petersburg’da hayata veda etmiştir. Rus edebiyatının en önemli yazarlarından biri olan Dostoyevski, insan doğası, ahlak, özgürlük, suç ve ceza, varoluşsal kaygılar gibi derin temaları eserlerinde ustalıkla işlemiştir. Eserleri, psikolojik derinliği ve felsefi sorgulamalarıyla tanınır, özellikle modern romanın temel taşlarından biri olarak kabul edilir.

### Eserleri, Anafikirleri ve Temel Kavramları

1. **Suç ve Ceza** (*Crime and Punishment*), 1866  

   Dostoyevski’nin en ünlü eserlerinden biri olan "Suç ve Ceza", genç bir üniversite öğrencisi olan Raskolnikov'un işlediği cinayetin ardından yaşadığı içsel çatışmalarını ve toplumsal adaleti sorgulamasını anlatır. Eser, insanın suç karşısındaki psikolojik durumunu ve vicdan azabını derinlemesine inceler.

2. **Karamazov Kardeşler** (*The Brothers Karamazov*), 1880  

   Dostoyevski'nin son büyük eseri olan "Karamazov Kardeşler", ahlak, din, özgür irade ve insan ilişkileri üzerine yoğunlaşır. Kardeşler arasındaki çatışmalar, babalarının cinayeti etrafında şekillenir ve felsefi sorularla derinleşir.

3. **Beyaz Geceler** (*White Nights*), 1848  

   Genç bir adamın, hayatı boyunca yalnızlık çekmiş bir kadınla olan kısa ama derin ilişkisini anlattığı bu eser, aşk, hayal kırıklığı ve insanın içsel çatışmalarını işler. Dostoyevski, bu eserinde romantik bir üslup benimsemiştir.

4. **Yeraltından Notlar** (*Notes from Underground*), 1864  

   Bu eser, modern bireyin yabancılaşmasını ve toplumla olan çatışmasını ele alır. Yeraltı adamı olarak adlandırılan anlatıcı, insan doğasının karmaşık yapısını ve bireyin toplumsal normlara karşı başkaldırısını sorgular.

5. **İnsancıklar** (*Poor Folk*), 1846  

   Dostoyevski’nin ilk romanı olan "İnsancıklar", Petersburg'da yaşayan yoksul insanların hayatını ve duygusal çalkantılarını anlatır. Eser, toplumun alt sınıflarının yaşadığı zorlukları ve insani duyguların derinliğini işler.

### Mühim Kavramları

- **İnsan Doğası**: Dostoyevski, insanın karanlık yanlarını, tutkularını ve içsel çatışmalarını derinlemesine araştırır.

- **Özgür İrade**: Yazar, bireyin seçimleri ve sorumlulukları üzerine yoğunlaşarak, özgür iradenin ahlaki sonuçlarını sorgular.

- **Vicdan Azabı**: Suç işleyen bireylerin yaşadığı içsel çatışmaları ve vicdan azabını ele alır, bu temayı eserlerinde sıkça işler.

### 30 Mühim Sözü

1. "İnsan, düşünce gücünün çok ötesinde bir varlıktır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

2. "Hayatın anlamı, insanın kendini bulmasında gizlidir." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

3. "Her insan, kendi içindeki cehennemi taşır." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

4. "Aşk, insanın en derin duygusudur." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

5. "Suç ve ceza, insan ruhunun derinliklerindedir." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

6. "Vicdan, insanın en büyük dostu ve düşmanıdır." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

7. "İnsanın en büyük korkusu, yalnız kalmaktır." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

8. "Her şeyin üstünde bir ahlak vardır." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

9. "Gerçek mutluluk, insanın iç huzurunda yatar." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

10. "Dünyanın en acı gerçeği, insanların birbirine olan düşmanlığıdır." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

11. "İnsan, doğası gereği çelişkilidir." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

12. "Eğer insan bir yolculuğa çıkarsa, kendisini bulma yolculuğuna çıkar." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

13. "Vicdan azabı, en derin acıdır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

14. "İnsanın ruhu, her türlü ıstıraba dayanır." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

15. "Kendini anlamak, insanın en büyük erdemidir." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

16. "Aşk, insanı en derin dertlerinden kurtarır." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

17. "İnsan, kendi içindeki çatışmalarla yüzleşmek zorundadır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

18. "Özgür irade, insanın en büyük armağanıdır." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

19. "İnsanın en büyük düşmanı, kendisidir." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

20. "Gerçek hüzün, yalnızlıkta bulunur." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

21. "Her insan, kendi cehennemini yaratır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

22. "İnsan, başkalarını yargılarken kendi ruhunu unutur." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

23. "Bazen acı, en derin öğrenmeyi sağlar." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

24. "Aşk, insanın en büyük tutkusudur." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

25. "İnsan, seçtiği yolda yürümek zorundadır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

26. "Kendini bilmek, insanın en önemli sorumluluğudur." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

27. "İnsanın ruhu, karanlık ve aydınlık arasında gidip gelir." (*Yeraltından Notlar*, 1864)  

28. "Düşünceler, insanı özgürleştirir." (*Beyaz Geceler*, 1848)  

29. "Gerçek dostluk, en zor zamanlarda anlaşılır." (*Suç ve Ceza*, 1866)  

30. "İnsan, varoluşunun anlamını aramak zorundadır." (*Karamazov Kardeşler*, 1880)  

### Fyodor Dostoyevski’ye Benzer 6 Düşünür

1. **Lev Tolstoy**: İnsan doğası, ahlak ve özgür irade üzerine benzer derinlikte düşünceler geliştiren Tolstoy, Dostoyevski ile aynı dönemde yaşamış ve insanın içsel çatışmalarını eserlerinde ustalıkla işlemiştir.

2. **Franz Kafka**: Varoluşsal kaygılar ve bireyin toplumla olan çatışması konularında derin bir bakış açısına sahip olan Kafka, Dostoyevski'nin etkisinde kalmış bir yazardır.

3. **Albert Camus**: Absürdizm ve varoluşsal sorgulamalar üzerine yazan Camus, insanın hayatındaki anlam arayışını ele alırken Dostoyevski’nin felsefi temalarını paylaşır.

4. **Soren Kierkegaard**: Varoluşsal düşünce ve bireyin içsel çatışmaları üzerine yoğunlaşan Kierkegaard, Dostoyevski ile benzer bir düşünsel çerçeve sunar.

5. **Friedrich Nietzsche**: Bireyin özgürlüğü, ahlak ve güç ilişkileri üzerine düşünceleri ile Dostoyevski’nin eserlerindeki temaları sorgular, ancak farklı bir perspektiften ele alır.

6. **Simone de Beauvoir**: İnsan ilişkileri, özgürlük ve varoluş üzerine derin düşünceleri olan Beauvoir, Dostoyevski’nin insan doğasına dair sorgulamaları ile benzer temalar işler.

🌳🦋🐞🌷🐝☀️🌻🌍🌸🌼🍀❤