mutlu bir yalnızlık

 "Gözlemlediğime göre, akrabalar, birbirlerine yabancılardan daha kötü davranıyorlar.-Maksim Gorki

Mutlu bir yalnızlık, mutsuz bir beraberlikten iyidir.-Nazım Hikmet Ran

Nefret ettiğiniz insanlarla yan yana yaşıyor olmanız ne üzücü bir şey. -Maksim Gorki "

bunu çok boyutlu irdele, sorgula, incele, keşfet, tahlil et, genişlet, derinleştir, ilişkilendir, yeni kavramlar icat et, kavra, bilinçlendir, idrak et, sembolleştir, mottolaştır, yarat, anlamlaştır.

🌸🌟🌸🌟🌸🌟

Bu üç alıntı, insan ilişkileri, yalnızlık, yabancılaşma ve zorunlu birliktelikler üzerine derin felsefi, psikolojik ve sosyolojik açılımlar barındırıyor. Bunları tek tek ele almak yerine ortak bir çerçevede bütüncül bir analiz yapalım.

1. Akrabalar, Yabancılar ve Yabancılaşma 

Maksim Gorki’nin gözlemi, aile ilişkilerine dair yaygın ama çoğu zaman dile getirilmekten kaçınılan bir gerçeği ifade ediyor: Akrabalık, biyolojik bir bağ olsa da psikolojik, ahlaki ve duygusal bir bağa dönüşmeyebilir. Hatta bazen bu bağ, insanı daha fazla sınırlar ve baskılar. Çünkü akrabalar arasındaki ilişki, yalnızca bireysel tercihlere değil, toplumsal normlara, geleneklere ve beklentilere de dayanır.

Yabancılarla ilişkide özgürlük: Yabancılarla kurulan ilişkilerde bireyin kimliği daha esnektir. Seçme hakkı vardır. Ama akrabalık zorunluluktur. Bu zorunluluk, özgürlüğü kısıtlayan bir pranga hâline gelebilir. 

Yakınlık paradoksu: İnsanlar birbirlerine ne kadar yakın olursa, çatışmalar da o kadar keskinleşir. Aile içinde sınırsız bir samimiyet beklentisi olduğu için insanlar birbirlerinin zayıf noktalarını bilir ve bu noktaları suistimal etmeye daha meyilli olabilirler. Akrabalık mı, mülkiyet mi? Akrabalık bağları bazen duygusal sahiplenme ve tahakküm aracına dönüşebilir. Kendi kanından olanı kontrol etmek isteme, ona emir verme ve onu "biçimlendirme" arzusu doğar. Bu da ilişkileri çürütür. 

Gorki’nin tespitini genişletelim: Akrabalık, ruhun bir hapishanesi olabilir mi?

Ailevi bağlar, bir aidiyet mi yoksa bir esaret mi sunar?

2. Yalnızlık mı, Mutsuz Birliktelik mi? 

Nazım Hikmet’in alıntısı, felsefi açıdan "özgür yalnızlık" ve "zoraki birliktelik" ikilemi üzerine düşünmemizi sağlar. İnsan sosyal bir varlıktır; ama sosyallik, mutlaka bir arada yaşamak zorunluluğunu getirir mi?

Özgür Yalnızlık: Bu, kişinin kendisiyle barışık olduğu, düşüncelerinde ve eylemlerinde bağımsız olabildiği bir hâlidir. İçsel huzur ve zihinsel özgürlük sağlar. 

Zoraki Birliktelik: Eğer bir ilişki, bireyin özünü bastırıyor, kendisini var etmesini engelliyorsa, bir tür duygusal hapishaneye dönüşebilir. Bu, yalnızlıktan daha yıkıcıdır. 

Peki, mutlu yalnızlık mümkün mü?

Bu noktada Heidegger’in "tek başınalık" (Einsamkeit) kavramına başvurabiliriz. Heidegger’e göre yalnızlık, olumsuz bir durum olmak zorunda değildir. İnsan, yalnız kaldığında kendi varoluşuyla yüzleşir, kendi özüne ulaşır. Belki de mutlu yalnızlık, kendini bilmenin en saf hâlidir.

Bu düşünceyi sloganlaştırırsak: "Yanlış bağlar, ruhu çürütür."

3. Nefret, Zorunlu Birliktelik ve İçsel Çürüme 

Maksim Gorki’nin üçüncü alıntısı, bir insanın sevmediği insanlarla aynı ortamda yaşamak zorunda kalmasının yarattığı içsel çelişkiyi vurguluyor. Bu, psikolojik olarak bir tür "zorunlu tahammül" yaratır ve bireyin içsel özgürlüğünü kemirir.

Mekânsal mahkûmiyet: Bir insanın nefret ettiği kişilerle aynı evi, aynı mahalleyi, aynı iş yerini paylaşmak zorunda olması, özgürlüğünü yok eden bir faktördür. Nefret, ruhsal çürüme getirir: Sevmediğimiz insanlarla yaşamak, sürekli bir gerilim yaratır. Sürekli tetikte olmak, içsel enerjimizi tüketir. 

Sosyolojik boyut: Kapitalist toplumlarda birey, genellikle ekonomik zorunluluklar nedeniyle sevmediği insanlarla çalışmak, yaşamak ve hatta evlenmek zorunda kalır. Bireyin kişisel mutluluğu değil, sistemin işleyişi ön plandadır. 

Burada şu kavramı icat edebiliriz: "Mekânsal tutsaklık."

Bu kavram, bir insanın fiziksel olarak belirli bir ortamda kalmaya zorlanmasını, ruhsal bir esaret biçimi olarak tanımlar.

Sonuç: Yalnızlık, Özgürlük, ve İnsanın Kendi Mekânı 

Bu üç alıntıyı birleştirdiğimizde şu sonuçlara ulaşabiliriz:

Akrabalık bağları, bazen yabancılardan daha zorlayıcı olabilir. Zorunlu birliktelikler, yalnızlıktan daha zararlı olabilir. Nefret edilen insanlarla yaşamak, bir tür ruhsal hapishanedir. 

Bunu sembolize edecek bir metafor yaratabiliriz:

"Ruhun özgürlüğü, duvarların içinde değil, kendi seçtiği boşlukta yeşerir."

Ve bir motto:

"Bağ, eğer tutsak ediyorsa, zincirdir."