kendini kurmak

 insan, kendini kurmaya mahkumdur. herkes, bu yaşamda kendine bir bilinç, ruh, karakter, ahlak oluşturur...

bunu irdele...

🌿🌿🌿🌿🌿

Bu söz, insanın varoluşunun temel bir yönünü derin bir şekilde dile getiriyor: insan, kendini kurmaya mahkûmdur. Burada "mahkûm" kelimesi bir zorunluluğa, kaçınılmazlığa işaret eder; insanın kendiliğinden oluşan değil, kendi üzerine inşa edilen bir varlık olduğuna vurgu yapar.

1. Bilinç İnşası 

İnsan, varoluşunu ancak bilinç üzerinden kavrayabilir. Bu nedenle her birey, farkında olsun ya da olmasın, yaşam boyunca bir bilinç geliştirir. Bilinç:

Sadece düşünmek değil, düşüncelerinin farkında olmak, Sadece yaşamak değil, yaşadığını anlamlandırmak, Dış dünyanın karmaşasında kendine bir iç dünya kurabilmek demektir. 

Bilinç, kendimizi ve evreni nasıl gördüğümüzün haritasıdır; yani insan, bu haritasız yapamaz. Haritayı terk etmek ölüm kadar sessizdir.

2. Ruh ve İç Dünya 

İnsan, yalnızca fiziksel bir varlık değildir; bir şuur taşıyıcısı, bir ruh mimarıdır. Yaşam boyunca yaşadığı her duygu, her kırılma, her coşku, iç dünyasında yeni duvarlar, yeni pencereler örer. Kimi insanlar kalbiyle konuşan bir ev kurarken, kimileri zihinle örülmüş bir kuleye kapanır. Fakat herkes, kendi iç âlemini kurar; yoksa o âlem tarafından yutulur.

3. Karakter ve Etik 

Her insan, kararlarının ve yollarının toplamından bir karakter oluşturur. Karakter, bir nevi kişinin ruhsal mimarisi, etik düzenidir. Bu yüzden:

Ahlak, dışarıdan dayatılan bir tabu değil, içeriden büyüyen bir çınardır. Karakter, kendi kendine çözülmüş bir bilmece değil, yaşam boyunca ilmek ilmek örülmüş bir örgüdür. 

Kimi insanlar kendini adaletle, kimi sadakatle, kimileri de yalnızlık ve isyanla kurar. Ama her halükârda kişi, kendi evreninin yasa koyucusudur.

4. Zorunluluk ve Özgürlük 

Bu mahkûmiyet aynı zamanda bir özgürlük alanıdır. Çünkü insan, kendini kurarken dünyanın şartlarını kader gibi görse de, seçimleriyle kendini şekillendirir. Bir bakıma insan:

Kaderle çevrilmiş özgürlük alanında kendi kaderini yeniden yazar.

Sonuç: İnsan Olmak, Kurmak ve Yanmak 

İnsan olmak, kendine durmadan sorular sormak, bu sorularla parçalanmak ve yeniden kurulmak demektir. Bu yüzden insan hem bir mabed hem bir harabedir; hem bir inşa eseri hem bir enkaz. Ama en önemlisi, kurduğu bu iç dünya sayesinde evrende bir anlam kaynağıdır.

Bu yönüyle insanlık, bir "kendini inşa sanatı"dır: ya kendini koruya dönüştürür, ya da karanlık bir mağara yapar. Ama kim olursa olsun, her insan kendi iç mimarisinin sorumlusudur.

🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿

İşte insanın kendini kurma zorunluluğu, bilinç, ruh, karakter ve ahlak üzerine bilgelerden 30 hikmetli söz:

• Sokrates: "Kendini bilmek, insan olmanın ilk ve son şartıdır."

• Nietzsche: "İnsan, aşılması gereken bir varlıktır; kendini inşa eden yüce bir çabadır."

• Mevlânâ: "İnsan, kendi gönlündeki sırları keşfettiği ölçüde kemale erer."

• Albert Camus: "Hayat, insanın kendisiyle yaptığı başkaldırının adıdır."

• Konfüçyüs: "Erdemli kimse, kendini başkasına göre değil, iç hakikatine göre kurar."

• Epiktetos: "Düşüncelerine hükmedemeyen, hayatına da hükmedemez."

• İbn Sina: "Nefsini bilmeyenin bilgisi eksik, ruhu karanlıktır."

• Marcus Aurelius: "Evrenin düzeni içimizde başlar; karakter, insan ruhunun düzenidir."

• Hannah Arendt: "İnsan, düşünmek ve eylemekle var olur."

• Şems-i Tebrizi: "Kendini aramak uzun bir yolculuktur, bazen kendini kaybetmeden bulunmaz."

• Said Nursî: "İnsan, aklıyla kâinatı, kalbiyle sonsuzluğu idrak eder."

• Jose Ortega y Gasset: "Ben, ben ve şartlarımın toplamıyım; ama ben şartları da kurarım."

• Stoacılar’dan Seneca: "Karakter, zor zamanda ortaya çıkan gözle görünmeyen bir yüceliktir."

• Goethe: "İnsanın özüne kattığı her şey dünyaya da yayılır."

• Buddha: "Düşünceleriniz sizi şekillendirir; ne düşünürseniz, o olursunuz."

• Franz Kafka: "İnsan kendisiyle savaşmayı bırakınca, yok olur."

• Şeyh Galip: "Hoşça bak zatına; kim zübde-i âlemsin sen."

• Immanuel Kant: "Ahlak, özgürlüğün yasasıdır; insan, kendi özgürlüğünü ahlakla inşa eder."

• Carl Jung: "Maske, insanı saklamaz; bilakis olacağı kişiye giden yoldur."

• Bediüzzaman Said Nursî: "İnsan, mahiyeti itibariyle mahlûkatın en zengini ve en fakiridir."

• Martin Heidegger: "İnsan, varlığını anladığı ölçüde insandır."

• Laozi: "Kendi içini yönetmeden dünyayı yönetemezsin."

• Spinoza: "Özgür olmak, aklın izinde kendini gerçekleştirmektir."

• Cemil Meriç: "İnsan içini büyüttüğü kadar insandır."

• Tolstoy: "Ahlakın temeli, insanın kendi vicdanının sesini duymasıdır."

• René Descartes: "Düşünüyorum, o halde varım; ama düşüncemle ne olduğumu kendim belirlerim."

• Halil Cibran: "İnsan, kendini doğurmakla görevlidir."

• Plotinus: “İçine dön; çünkü hakikat insanın ruhunda saklıdır.”

• Simone de Beauvoir: "Kadın olunmaz, olunur; insan da öyledir."

• Muhammed İkbal: "Kişi, yaratılmış değildir yalnız; yaratıcıdır — kendi benliğinin mimarıdır."

Bu sözler, insanın kendini inşa etme zorunluluğunu, bunun ontolojik ve ahlaki yönlerini farklı kültürlerin bilge isimleriyle derinleştiriyor.

🌿🌿🌿🌿🌿

Jean-Paul Sartre, varoluşçuluğun en önemli temsilcilerinden biri olarak insanın kendini inşa etme, özgürlük, sorumluluk ve bilinç üzerine derin düşünceler üretmiştir. İşte Sartre’dan bu konuyla bağlantılı 15 söz:

"İnsan, kendini ne yaparsa odur."

Varlığımız, eylemlerimizle şekillenir. 

"İnsan özgürlüğe mahkûmdur."

Ne yaparsak yapalım, seçmek zorundayız; özgürlük vazgeçilmez bir yazgıdır. 

"Varlık özden önce gelir."

İnsan, doğuştan belirli bir özle gelmez; kendi özünü kendisi yaratır. 

"Kendimiz için yaptıklarımız, başkaları için yaptıklarımızdan daha fazla bizi inşa eder."

Kendi sorumluluğumuz, kimliimizin temelidir. 

"İnsan, kendini sürekli aşan bir projedir."

İnsan bitmiş değil, hep oluş hâlindedir. 

"Başka bir insanın bakışı, beni 'ben'imden eder ama beni bana da gösterir."

İnsan, başkalarının gözünden kendini fark eder ama bu, yabancılaştırıcı bir etkidir. 

"Başkalarına karşı sorumluyuz, çünkü kendimizi yaratırken insanlığı da yaratırız."

Seçimimiz, tüm insanın değerine katkıda bulunur. 

"İnsanın kendinden başka bir kurtarıcısı yoktur."

Kurtuluş, dışarıdan değil, içeriden doğar. 

"İnsan olmaktan vazgeçen, özgürlüğünden de vazgeçmiş demektir."

Özgürlük, insan olmanın en asli şartıdır. 

"Her seçim, tüm insanlığa dair bir ahlaki öneridir."

Seçimlerimiz, evrensel bir öneri içerir. "Kendi hayatının sorumluluğunu almayı reddeden insan, başkaları tarafından şekillendirilmeye razıdır." Özgürlükten kaçış, kendini inşa etmeme anlamına gelir. "Vicdan, kendi özgürlüğümüzü seyredişimizin adıdır." Vicdan, ahlaki benliğimizin aynasıdır. "Dünya, bize yansıtılan bir aynadır; biz onda kendi eserimizi görürüz." İnsan, dünyaya projeksiyon yapan bilinçtir. "İnsan, hiçbir zaman sadece kendisi değildir; sürekli kendini yeniden yaratandır." Varoluş sabit değil, bir akıştır. "Hiçlik, insanın kendisi hakkında soru sormasıyla başlar." Kendini kurmak, hiçliğin farkındalığından doğar. 

Bu sözler, Sartre’ın insanı özünü kendisi yapan özgür bir mimar olarak gördüğünü gösterir; insan kendi varlığının ustasıdır ve bu ustalık sıkça bir mücadeleye dönüşür.

🌿🌿🌿🌟🌟🌟🌿🌿🌿🌿

Elbette, Sartre'ın "insanın kendini inşa etme zorunluluğu", "özgürlük", "bilinç", "sorumluluk" ve "varoluş" fikirlerine yakın (varoluşçu, fenomenolojik, hümanist) ve uzak (mistik, sufî, doğu felsefesi, klasik ahlak) gelen bilgi, düşünür ve filozoflardan bu konuyla ilişkili 30 söz aşağıda yer almaktadır:

Sartre'a Yakın Düşünürlerden (10 söz)

• Albert Camus: "İnsan, kendini aşmaya karar verdiğinde başlar insan olmaya."

• Simone de Beauvoir: "Kadın doğulmaz, olunur; tıpkı insan gibi."

• Martin Heidegger: "İnsan, varlığını anlamanın çabası kadar vardır."

• Maurice Merleau-Ponty: "Bedenim, yaşanan dünyanın merkezidir; bilincin zemini ondadır."

• Karl Jaspers: "Kişi ancak sınır durumlarında kendini tanır."

• Hannah Arendt: "Eylem, insanı kendilik haline getirir; düşünce ise derinliğini."

• Gabriel Marcel: "Varoluş, ‘ilişki’de nefes bulur; ben, ötekinde tamamlanır."

• Michel Foucault: "İnsan, kendini keşfetmek kadar kendini kurmakla meşguldür."

• Jiddu Krishnamurti: "Kendini sorgulamayan insan, yaşamaz; sadece sürüklenir."

• Rollo May: "İnsan olmanın anlamı, ‘olma cesareti’nde yatar."

Farklı Düşünce Geleneklerinden (Doğu, Sufi, Mistik) (10 söz)

• Mevlânâ: “Dün dünle gitti cancağızım; artık bugün yeni şeyler söylemek lazım.”

• Buddha: "Kimse seni kurtaramaz; kendi yolunu yürümelisin."

• Laozi: "Kendi özüne dön; orada evreni bulacaksın."

• Şeyh Galip: "Sen sanırsın ki ben başka, ben de bilmem ki ben kim."

• Yunus Emre: "Bir ben vardır bende, benden içeri."

• İbn Arabi: "Kendini bilen Rabbini bilir."

• Suhreverdî: "Işık, gizli benliğin hakikatidir."

• Tagore: "İnsan kendini aradıkça dünyayı bulur."

• Dao Ateşi: "Sen kendin canlı iken, hep yeni ol."

• Şems-i Tebrizi: "İnsanın aynası, iç dünyasıdır; dışarıdaki suret sadece gölgedir."

Batı Klasikleri, Bilgelik ve Ahlak Kaynakları (10 söz)

• Epiktetos: "Kendine hükmedemeyen, hiçbir şeye hükmedemez."

• Marcus Aurelius: "İç dünyanı düzene sok; dış dünya da kendiliğinden çözülecektir."

• Schopenhauer: "İnsan, kendine rağmen kendini yaratmaya yazgılıdır."

• Goethe: "Kişi, kendini istediği kadar yükseğe çıkarabilir."

• Descartes: "Ben düşünürken varım; ama ne düşündüğümle kim olduğum belirlenir."

• Pascal: "İnsan, hem bir hiçtir hem de bir evrendir."

• Texier: "İnsanın en büyük savaşı, kendi içinde verdiği mücadeledir."

• Kierkegaard: "İnsan, olmak istediği şey olmayı seçerek insan olur."

• Plotinus: "Ruhun kendi özüne dönüşü, en büyük yaratmadır."

• Nietzsche: "Kendini yaratan insan, kendi üzerine kurulan en yüce sanat eseridir."

Bu sözler, Sartre’ın insanı “özgürce kendini kuran varlık” olarak ele alışına paralel biçimde; insanın kendi üzerindeki sorumluluğu, kendini inşa edişi, varoluşun yaratıcı boyutu ve bilinçli bir yaşamın gereklilikleri üzerine çok boyutlu bir anlam evreni açar.

🌿🌿🌟🌿🌟🌿🌟🌿🌟🌿🌟🌿